طب سوزنی و پزشکی شرقی از طریق رویه درمانی که دربرگیرنده فاکتورهای موثر مختلفی است، نظیر تقویت اکسیژن‌رسانی و غذارسانی، قادر به بهبود توان عملکردی مغز می‌باشد.

در طب سوزنی و بطور کلی پزشکی شرقی، روح مظهر آگاهی، عواطف و تفکر در نظر گرفته می‌شود. در نتیجه روح بر حافظه بلند مدت و توانایی تفکر افراد اثر گذاشته، به خرد کمک می‌کند و فعالیت‌هایی را که شامل عملکردهای ذهنی و خلاقانه هستند ، بر عهده دارد. لذا هر چه ذهن در سلامت بیشتری باشد، قدرت اندیشیدن افزایش خواهد یافت و بطور برعکس ذهن ناسالم یا خارج از تعادل باعث عملکرد ضعیف  حافظه، سردرگمی و زوال عقل می‌شود.

منظور از سلامت ذهن، وجود تعادل و هماهنگی بین عملکرد مغز و روح است. ناهماهنگی در ذهن اغلب علائمی بصورت اضطراب، بی‌خوابی، فکر درهم، فراموشی و بی‌قراری مزمن دارد. از اینرو مدیتیشن، طب سوزنی و فعالیت‌های فیزیکی مانند تای‌چی و همچنین استفاده از مواد غذایی مناسب می‌تواند باعث برقراری تعادل و تقویت و عملکرد مغز شده و از زوال عقل پیشگیری کنند.

غذای خوب می‌تواند انرژی کافی برای مغز را تامین کند. غذا نه تنها برای سلامت فیزیکی عمومی بدن لازم است بلکه می‌تواند عملکرد و تعادل ذهنی را نیز تقویت کند. غذای مناسب ضمن تامین مواد مغذی مانند فلاوینوئید، امگا ۳، ویتامین‌ها،  فولات و آهن که برای بهبود کیفیت و کمیت یادگیری، توانایی‌های شناختی و حافظه ضروری هستند، عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.

نقش طب سوزنی در تقویت عملکرد شناختی مغز:

گروهی از پژوهشگران چینی طی یک مطالعه مروری سیستماتیک در سال ۲۰۱۳ تاثیر طب سوزنی بر عملکرد شناختی مغز را مورد بررسی قرار دادند که در مجله Neural Regen Res چاپ شده است. در این پژوهش ۱۲ مطالعه مختلف به ترتیب شامل ۳ مطالعه بر روی انسان و ۹ مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. اختلالات شناختی عمدتا به علت نقص در حافظه و حالات رفتاری سبب افت کیفیت زندگی بیماران می‌شود. نتایج این بررسی نشان داد که استفاده از طب سوزنی در نمونه‌های حیوانی می‌تواند در بهبود عملکردهای شناختی مفید باشد اما در نمونه‌های انسانی به علت جامعه محدود، در مورد تاثیر طب سوزنی تناقض وجود دارد. و لذا در این مورد نیاز به مطالعات بیشتر با جامعه آماری بزرگ‌تر است.

بر اساس این مطالعه طب سوزنی طی مکانیسم‌های مختلفی در بهبود عملکرد شناختی و پیشگیری از زوال عقل موثر است:

تقویت عملکرد آنزیم استیل‌کولین استراز؛ بر اساس مطالعات مختلف یکی از تغییرات اصلی در بیماران مبتلا به آلزایمر کاهش تدریجی فعالیت آنزیم استیل‌کولین استراز در ناحیه نئوکورتکس و هیپوکامپوس بوده است.

تقویت عملکرد آنتی اکسیدانت سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون‌پراکسیداز؛ رادیکال‌های آزاد و استرس‌های اکسیداتیو یکی از فاکتورهای اصلی در ایجاد آسیب‌های عصبی و زوال عقل هستند.

اثرات تنظیمی بر نوروتروفین؛ نروتروفین نوعی فاکتور رشد پروتئینی است که در بقا، رشد و عملکرد نورون‌های عصبی دخیل است.

اثرات تنطیمی بر Bcl-2 و Bax و آپاپتوز: Bcl-2 و Bax دسته‌ای از ژ‌‌ن‌ها هستند که در تنظیم آپاپتوز سلولی نقش دارند. Bcl-2 فرایند آپاپتوز را سرکوب می‌کند در حالی که Bax فرایند مرگ سلولی از طریق آپاپتوز را تحریک می‌کند.

تقویت تکثیر سلول‌های مغزی و پیشگیری از مرگ سلولی؛ تکثیر سلولی محدود در نواحی جسم پینه‌ایی هیپوکامپ و بطن‌های جانبی در موش‌های مبتلا به آلزایمر مشاهده شده است.

تنطیم و تقویت عملکرد آنزیم‌های تجزیه کننده قند؛ بر اساس تعدادی از بررسی‌ها، اختلال در متابولیسم انرژی در برخی افراد مبتلا به بیماری زوال عقل ناشی از نارسایی عروق گزارش شده است.

هر یک از اثرات تنظیمی یا تقویتی طب سوزنی که در بالا ذکر شد، بخوبی نشان می‌دهد که طب سوزنی، از طریق تقویت خونرسانی و متابولیسم سلول‌های مغزی و پیشگیری از آپاپتوز، تاثیر قابل توجه‌ایی در بهبود عملکرد شناختی مغز و پیشگیری از زوال عقل خواهد داشت.

با این‌همه علیرغم تمام اثرات ذکر شده در مورد طب سوزنی در مورد تقویت عملکرد شناختی مغز و پیشگیری از زوال عقل، اکثر این نتایج از طریق مطالعه بر روی موردهای حیوانی حاصل شده و لذا همچنان نیاز به مطالعات جامع‌تر و دقیق‌تر بر روی موردهای انسانی وجود دارد.