واریس معمولا اندامهای تحتانی بدن را درگیر میکند. در اکثر افراد واریس بیشتر از جنبه زیبایی باعث نگرانی است. با اینحال ممکن است در بعضی دیگر همراه با واریس احساس سنگینی، سفتی، خارش، درد و گرفتگی خصوصا در هوای گرم نیز وجود داشته باشد. واریس در ۱۰ جمعیت جامعه دیده میشود که معمولا بصورت گرفتگی یا اتساع عروق خونی بروز میکند. در چنین حالتی رگهای خونی در قسمت پایینی پوست پا به حالت متورم، چروکیده، متمایل به آبی یا تیره دیده میشوند. اگرچه واریس ممکن است در سایر نقاط بدن هم ایجاد شود اما عمدتا در ناحیه پا بروز میکند، که علت آن فشاری است که به تدریج در اثر ایستادن و راه رفتن به رگهای پایینی بدن اعمال میشود. واریس عمدتا در دوران بارداری تشدید میشود و ممکن است بصورت بواسیر یا ناحیه تناسلی را هم درگیر کند. واریس ناشی از بارداری معمولا حدود ۱۲ ماه پس از زایمان، بدون درمان خاصی برطرف میشود.
زنان بیشتر از مردان در مستعد ابتلا به واریس قرار هستند. به نظر میرسد عوامل وارثتی در بروز واریس نقش دارند. از جمله ریسک فاکتورها در ایجاد واریس عبارتند از: سن، جنسیت، بارداری، سابقه خانوادگی، چاقی، عادت به ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی.
علاوه بر علائم ذکر شده، واریس ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود نظیر:
- زخمهای دردناک در مجاورت ناحیه، خصوصا در ناحیه مچ پا.
- گرفتگی رگهای خونی که میتواند همراه با درد و ورم باشد. دردهای مزمن پا میتواند نشانه بروز لخته خون باشد که از نظر پزشکی شرایط خطرناکی محسوب میشود.
- خونریزی خصوصا در رگهایی که در مجاورت پوست قرار دارند که البته اکثر زمانها بسیار محدود است.
پیشگیری از واریس:
اگرچه روش قطعی برای کنترل واریس وجود ندارد اما تقویت گردش خون و عضلات میتواند از ریسک ابتلا به آن بکاهد. از جمله کارهایی که میتواند به این امر کمک کند عبارتند از:
- ورزش
- کنترل وزن
- مصرف غذاهای غنی از فیبر، رژیم غذایی کم نمک
- پرهیز از کفش پاشنه بلند یا جورابهای (جوراب شلواری) تنگ
- بالا نگه داشتن پاها
- تغییر عادات نشستن یا ایستادن
درمان واریس:
اگر قبلا به واریس مبتلا شدهاید نکته مهم این است که درمان واریس وجود دارد. خوشبختانه درمان واریس نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد. اگر واریس صرفا از نظر زیبایی مساله ساز باشد ممکن است بتوان با درمانهای خانگی آن را برطرف کرد. در این حالت علاوه بر رعایت نکات ذکر شده برای پیشگیری از ابتلا به واریس استفاده از جورابهای فشرده کننده میتواند مفید باشد. این جورابها در اثر فشار پیوسته به پاها به تحرک بهتر عضلات و رگها کمک میکنند.
در شرایط حادتر و در صورت عدم درمان واریس با جورابهای فشرده کننده، پزشک ممکن است درمانهای دیگری را پیشنهاد دهند:
اسکلروتراپی: در این روش طی تزریق ماده تحریک کننده، رگهای خونی درگیر بعد از چند هفته محو میشوند. این روش بدون نیاز به بیهوشی انجام میشود و معمولا برای هر رگ نیاز به چند جلسه تزریق وجود دارد که میتواند در مطب پزشک انجام شود.
درمان لیزری: در این روش از لیزر برای بستن رگهای کوچک استفاده میشود.
روش سوند-حرارتی: این روش برای رگهای بزرگتر بکار میرود. در این روش ضمن قرار دادن یک ابزار سوند شکل داخل رگ بوسیله لیزر یا امواج رادیویی به آن حرارت اعمال میشود. این حرارت به تدریج سبب جمع شدن رگ و تخریب آن میشود.
فلبکتومی: در این روش رگهای کوچکتر از طریق ایجاد سوراخ کوچک در سطح پوست خارج میشوند. در این روش فقط قسمتهایی از پا که لکهدار هستند بیحس میشوند.
جراحی اندوسکوپی: این روش در مراحل بسیار پیشرفته که سایر درمانها کارساز نیستند بکار میرود.
درمانهای جایگزین یا مکمل:
اگرچه مدارک کافی در این زمینه وجود ندارد اما ادعا میشود بعضی از درمانهای مکمل در درمان واریس مفید هستند. از جمله این روشها طب سوزنی و طب فشاری است. در طب سوزنی ضمن کاشت سوزن در نواحی خاصی از بدن، گردش خون در بدن و خصوصا در نواحی واریس تقویت میشود. لذا برای پیشگیری از انباشت خون یا ورم رگ مفید است. طب سوزنی همچنین ضمن افزایش گردش خون، به تقویت عضلات و همچنین برقراری تعادل در سایر اندامهای بدن نیز کمک میکند که این نیز در درمان واریس مفید است. در این روش ممکن است گاها در ناحیه گرفتگی رگ سوراخهای ریزی ایجاد شود تا ضمن خونریزی کنترل شده، فشار ناشی از انباشت خون برطرف و گردش خون تقویت شود.
در سال ۲۰۱۹ در یک مطالعه موردی در هندوستان تاثیر طب سوزنی بر درمان واریس در یک زن ۴۷ ساله مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی که در مجله Journal of Medical Science and Clinical Research چاپ شده است، مشخص شد که استفاده از طب سوزنی در نقاط GB34 و ST44 همزمان با ورزش بورگر (Buerger’s exercise) میتواند اثرات درمانی چشمگیری داشته باشد.
بطور خلاصه میتوان نتیجه گرفت استفاده از درمانهای ترکیبی همزمان با ورزش و مداخلات فیزیوتراپی در کنار طب سوزنی میتواند ضمن کمک به درمان واریس از اثرات فیزیکی و روحی ناشی از آن بکاهد.