کمردرد

کمردرد یکی از شایع ترین بیماری های موجود و معمول ترین دلایل غیبت از کار و یا مراجعه به پزشک است. هرچند کمردرد آزار دهنده و ناراحت کننده است ولی معمولا مشکلی جدی نیست. در واقع کمردرد یک نشانه کلی از تعدادی از مشکلات ناحیه کمر بوده که تشخیص و درمان هر کدام از آن ها متفاوت است.

علایم کمردرد

بسته به دلیل کمردرد، علایم و نشانه های آن متفاوت است. درد کمر ممکن است کم و مبهم و یا شدید و سخت باشد. این درد می تواند در ناحیه کوچکی از کمر و یا همه کمر، خود را نشان دهد. ممکن است هنگام کمردرد دچار گرفتگی عضلانی شوید. همچنین کمردرد می تواند باعث مشکلات پا از جمله درد، بی حسی یا سوزن سوزن شدن پا شود. اکثر موارد کمردرد، کوتاه مدت (حاد) بوده و بعد از چند هفته از بین می رود. در صورتی که شما تحت فشار باشید، ممکن است کمردرد شما به نوع طولانی مدت (مزمن) تبدیل شود. علایم شایع کمردرد شامل موارد زیر است:

دردهای عضلانی اطراف کمر

دردی که تا پایین پای شما کشیده می شود (حتی بی حسی و سوزن سوزن شدن پاها)

محدود شدن انعطاف پذیری یا محدوده حرکت کمر (خشکی کمر)

ناتوانی در راست ایستادن

علل کمردرد

معمولا درد کمر بدون دلیل واضحی شروع به ظاهر شدن می کند و پیدا کردن دلیل آن به آسانی ممکن نیست. عواملی که می تواند باعث کمردرد شود عبارتند از:

کشیدگی ماهیچه ها و یا اسپاسم عضلانی که معمولا شایع ترین علت است

بیرون زدگی و یا فتق دیسک

آرتروز

تنگی کانال نخاعی

افزایش سن

انحرافات ستون فقرات

سایر دلایل عبارتند از:

اختلالات در عضلات شکم

مشکلات کلیوی

اختلالات مفاصل پاها

وضعیت گیری نامناسب شخص

افراد در معرض خطر کمردرد

هر کسی حتی کودکان و نوجوانان هم ممکن است دچار کمردرد شوند، هر چند وزن زیاد، فقدان تحرک، وضعیت نشستن و ایستادن نامناسب و بلند کردن نامناسب اجسام معمولا عامل کمردرد تصور می شوند. یکی از گروه هایی که به نظر می رسد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمردرد هستند، افراد مبتلا به مشکلات روانی همچون افسردگی و اضطراب هستند. همچنین افراد در معرض دود سیگار نیز بیشتر به کمر درد مبتلا می شوند. کارهای سنگین و فشار زیاد به کمر در مدت طولانی نیز عامل مهمی در پیدایش کمر درد است.

معرفی اجمالی انواع درمان کمردرد

بیشتر کمردردها بعد از چند هفته استراحت، درمان های خانگی و استفاده از مسکن های ساده بهبود پیدا می کنند. مدت کمی استراحت در رختخواب مناسب است، اما خوابیدن بیشتر از چند روز در رختخواب می تواند مضراتی بیشتر از فوایدش داشته باشد. فعالیت های روزانه خود را تا آنجا که می توانید ادامه دهید. فعالیت های سبک همچون پیاده روی و کارهای عادی و روزانه معمولا بدون مشکل و مناسب است. اما اگر فعالیت خاصی درد شما را افزایش می دهد، از انجام آن خودداری نمایید. اگر درمان خانگی بعد از چند هفته اثر نکرد و یا درد شما شدید بود، شما به پزشک برای تجویز داروهای قوی و یا سایر درمان ها نیاز دارید.

درمان دارویی کمردرد

برای تسکین درد معمولا از مسکن هایی مثل استامینوفن، ناپروکسن، ایبوپروفن و … استفاده می شود. برای کنترل اسپاسم عضلانی نیز از باکلوفن استفاده می شود. در مواردی که درد شدیدتر است حتی از کدیین و مخدرها برای کنترل درد بهره می برند. دردهای مقاوم به درمان های اولیه نیز تحت درمان با داروهایی مثل گاباپنتین، پره گابالین و کاربامازپین قرار می گیرند. افرادی که مشکلات عصبی، دردهای آن ها را تشدید می کنند نیز تحت درمان با آلپرازولام، فلوکستین، فلووکسامین و … قرار می گیرند و در موارد بد خوابی یا بی خوابی از کلونازپام و سایر هم خانواده های آن استفاده می شود.

فیزیوتراپی و ورزش برای درمان کمردرد

فیزیوتراپی اساس درمان کمردرد است. یک فیزیوتراپیست حرفه ای می تواند از طیف گسترده ای از انواع درمان از جمله درمان با گرما، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و تکنیک های آزاد کردن ماهیچه بر روی ماهیچه ها و بافت های نرم پشت بدن، استفاده کند. فیزیوتراپیست می تواند به شما ورزش های خاصی را آموزش دهد که انعطاف پذیری و قدرت ماهیچه های شکم و پشت شما را افزایش دهد. انجام منظم این ورزش ها می تواند از درد کمر در آینده پیشگیری نماید.

تزریق برای درمان کمردرد

اگر سایر روش های درمان برای شما جوابگو نبود و درد کمر شما کاهش پیدا نکرد یا درد آن به پای شما هم کشیده شده و شما را ناتوان کرد، پزشکتان ممکن است آمپول هیدروکورتیزون (یک داروی ضد التهاب) را در فضای دور نخاع شما تزریق نماید. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب دور ریشه های عصبی کمک می کند اما این تسکین کمتر از چند ماه دوام می یابد.

جراحی برای درمان کمردرد

تعداد کمی از افراد برای درمان کمردرد به جراحی احتیاج پیدا می کنند. اگر شما دچار کمردردی شدید به همراه تیر کشیدن پا یا ضعف شدید عضلانی به دلیل تحت فشار قرار گرفتن اعصاب باشید، ممکن است درمان جراحی برای شما مفید باشد. در غیر این صورت جراحی فقط برای درمان مشکلات مادرزادی و ساختار استخوانی که درمان آن ها با روش های دیگر کافی نبوده، استفاده می شود.

درمان کمردرد با طب سنتی یا جایگزین

برای درمان کمردرد می توان از بعضی انواع روش های موجود در طب سنتی یا جایگزین استفاده نمود، این روش ها شامل موارد زیر هستند:

طب سنتی ایران: حجامت، زالو درمانی، استفاده از گیاهان دارویی.

یوگا: البته برخی انواع آن به کاهش درد کمک می کنند.

بادکش درمانی: برای کاهش درد و اسپاسم.

ماساژ: هم برای کنترل درد و اسپاسم و هم آرام بخشی.

آب درمانی: هم مصرف زیاد آب و هم استفاده از استخر می تواند در کنترل برخی کمردرد ها موثر باشد.

طب سوزنی

امروزه در دنیا طب سوزنی یکی از بهترین روش های کاهش درد و اسپاسم عضلانی است و می تواند در کنترل کمردرد کمک شایانی کند. کنترل کمردرد در طب سوزنی طوری است که یک بیمار مزمن و صعب العلاج ممکن است بعد از دو هفته اصلا هیچ دردی نداشته باشد.

کمک طب سوزنی به بیماران دچار کمردرد

کاهش درد که با قدرت این کار را انجام می دهد

کاهش اسپاسم و بهبود گرفتگی های عضلات کمر

آثار ضد التهابی در مفاصل کمر

کنترل مشکلات عصبی تشدید کننده درد

ترک سیگار

کاهش حساسیت به سیگار و مواد غذایی

بهبود برخی اختلالات شکم و لگن که باعث کمردرد می شوند

کمک به بهبود مشکلات دیگر قسمت های بدن که باعث کمردرد شده اند

کاهش وزن

کاهش سایز شکم و افزایش ساپورت کمر

کاهش عوارض دارویی

روش طب سوزنی برای کنترل کمردرد

طب سوزنی خود روش های مختلفی برای انواع کمردردهای حاد، مزمن و حتی صعب العلاج دارد که عبارتند از:

طب سوزنی سنتی چینی

تریگر پوینت تراپی یا درمان نقاط ماشه ای

تکنیک پریوستال

کات گوت یا امبدینگ

آریکولارتراپی یا طب سوزنی گوش

سگمنت تراپی

ماساژ طب چینی و بادکش

طول درمان:

بر اساس معاینه پزشک مشخص می شود. ولی در روش های سنتی باید روی ۱۵ جلسه حساب کرد. در تریگر پوینت تراپی احتمالا ۵ تا ۷ جلسه لازم است و در امبدینگ ممکن است ۳ تا ۵ جلسه نیاز باشد.

پیگیری درمان طب سوزنی:

حتی بعد از درمان نهایی کمردرد، به خصوص در موارد مزمن و صعب العلاج نیاز به مراجعات یادآور وجود دارد.

ورزش های مناسب برای کمردرد

روی شکم دراز بکشید و حدود ۳۰ ثانیه خودتان را در این وضعیت نگه دارید.

ابتدا روی شکم دراز بکشید. دست راست و پای چپ را حدود ۱۵ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین آورده و حدود ۶ ثانیه در همین وضعیت نگه دارید. دست و پا را پایین بیاورید و همین حرکت را با دست و پای دیگر تکرار کنید.

به پشت روی زمین دراز بکشید؛ به صورتی که زانوها خم شود و کف پا روی زمین قرار بگیرد. اکنون یک زانوی خود را تا سینه بیاورید. پای دیگر را حرکت ندهید. باید قوس کمرتان صاف شود و کشش خفیفی را در باسن خود حس کنید. این کشش را ۳۰ ثانیه ادامه دهید.

روی زمین دراز بکشید. زانوها باید حدود ۹۰ درجه خم شوند. به تدریج عضلات شکم را منقبض کنید و شانه هایتان را بالا بیاورید. گردن خود را خم نکنید. ۶ ثانیه در همین وضع بمانید.

روی زمین دراز بکشید. قوس کمر خود را به زمین بچسبانید. اگر حرکت را درست انجام دهید، یک نیروی رو به بالا در شانه ها و باسن خود حس می کنید. این وضعیت را ۶ ثانیه حفظ کنید.

روی زمین زانو بزنید. به تدریج تنه خود را به جلو ببرید. دقت کنید که پای جلویی و زانوی عقبی روی زمین ثابت بمانند و وضعیت ستون فقرات و قوس کمر نیز تغییر نکند. این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید.

این ورزش، عضلات پشت، تنه و ران را تقویت می کند. در فاصله ۲۰ سانتیمتری یک دیوار بایستید. به دیوار تکیه بدهید؛ به نحوی که ستون فقرات شما به دیوار بچسبد. زانوهایتان را کمی خم کنید و قوس کمر را به دیوار بچسبانید. این وضعیت را حدود ۶ ثانیه حفظ کنید.

روی تخت دراز بکشید؛ به صورتی که پاهایتان دراز باشد. یک ملحفه را به نحوی بگیرید که دو سر آن در دست شما و وسط آن پشت پاشنه پای راست شما قرار گیرد. به آهستگی ملحفه را بکشید (نباید زانوها خم شود) هر وقت کشش پشت ران را حس کردید، آن را حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید. همین کار را برای پای چپ تکرار کنید.

این حرکت برای تقویت عضلات هامسترینگ و عضلات اطراف مفصل ران و لگن (هیپ) است. روی زمین دراز بکشید. دقت کنید که فقط پاشنه های پا روی زمین باشد. اکنون پاشنه ها را روی زمین فشار دهید. باسن را منقبض کنید و آن را از زمین بلند کنید، به نحوی که شانه ها، باسن و زانو در امتداد هم باشند. این وضعیت را حدود ۶ ثانیه حفظ کنید.

مواد غذایی مناسب برای کمردرد

مصرف یک رژیم غذایی متعادل در حفظ سلامت عمومی بدن بسیار موثر است. رژیم غذایی متعادلی که سرشار از املاح و ویتامین ها باشد، باعث کاهش مشکلات ساختمانی بدن از طریق تغذیه مناسب استخوان ها، عضلات، دیسک ها و ستون فقرات می شود.

در واقع مواد غذایی ارتباط مستقیمی در توانمند کردن عضلات اطراف ستون فقرات و عضلات موجود در ناحیه کمر دارند، بنابراین با رعایت اصول صحیح تغذیه می توان از بروز کمردرد جلوگیری کرد و یا در جهت بهبود آن سعی نمود.

پتاسیم و منیزیم

برخی عناصر می توانند سبب ریلکس شدن عضلات شوند، به عنوان نمونه وقتی عضله منقبض می شود، این مواد مغذی عضله را مجددا به حالت اول باز می گردانند. این مواد مغذی پتاسیم و منیزیم هستند. افرادی که از منابع پتاسیم مانند مرکبات، قارچ و سیب زمینی استفاده می کنند، کمتر دچار گرفتگی عضله می شوند. خیلی مواقع وجود منیزیم امری مهم در رژیم غذایی شناخته می شود، زیرا جلوی اسپاسم ناگهانی عضلات در ناحیه پشت و کمر را می گیرد و جالب است بدانید تمامی سبزیجات به خصوص اسفناج و جعفری از منابع منیزیم هستند.

چربی ها

نوع چربی هایی که مصرف می کنیم در پیشگیری یا تشدید درد کمر موثر است. هر چقدر اسید چرب رژیم غذایی ما اشباع تر باشد، عضلات ما نسبت به اکسیداسیون حساس تر بوده و نسبت به حرکات ناگهانی ضعیف تر عمل می کنند.

به همین دلیل توصیه می شود که در رژیم غذایی روزانه ترجیحا به جای مصرف گوشت های پر چربی مانند گاو و گوسفند بیشتر از گوشت های سفید استفاده کنید تا از بروز این اسپاسم های ناگهانی جلوگیری گردد. غذاهای فرآوری شده نیز از آنجا که حاوی روغن و اسیدهای چرب اشباع هستند، می توانند سبب ضعیف شدن عضلات شوند و بهتر است مصرفشان را به حداقل ممکن برسانید.

قندها

هر چه میزان قندهای ساده در رژیم غذایی ما بیشتر باشد، احتمال اینکه به درد کمر مبتلا شویم بیشتر است. قندهای ساده وقتی وارد بدن می شوند، ذخایر عضلانی گلیکوژن را تامین می کنند و اضافی آن ها در بدن به چربی تبدیل می شود. یعنی به جای اینکه عضلات ما منبع پروتئین باشد، مقدار زیادی چربی درون آن را می گیرد و چربی می تواند قدرت عضلانی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث شود عضله در شرایط مختلف رفلکس های خوبی از خود نشان ندهد.

امگا- ۳

منابع امگا-۳ می توانند نقش مهمی در پیشگیری از درد کمر داشته باشند، زیرا امگا-۳ یک اسید چرب ضد التهاب است. گاهی التهاب عصب و عضلات سبب درد می شود و مصرف منابع امگا- ۳ می تواند در پیشگیری و کاهش درد کمر نقش ایفا کند. البته امگا- ۳ تنها در ماهی وجود ندارد، بلکه روغن های گیاهی مانند روغن کانولا و همچنین گردو از منابع امگا- ۳ به شمار می روند.

آب

بسیاری از مردم تصور می کنند که میزان آب دریافتی روزانه آن ها کافی است، در حالی که در واقع چنین نیست و بسیاری از ما آب را خیلی کمتر از نیاز روزانه خود دریافت می کنیم. جالب توجه است که بدانید کم آبی بدن می تواند یکی از دلایل کمر درد باشد، زیرا دیسک های بین مهره ها نیاز به تغذیه شدن و مرطوب ماندن دارند و بسیاری از مشکلات کمردرد با نوشیدن مقدار مناسب آب از بین می رود.

ویتامین A

این ویتامین یک آنتی اکسیدان است و در واکنش های سیستم ایمنی نقش دارد و برای کمر بسیار مفید است، زیرا در ترمیم بافت ها و تشکیل استخوان نقش دارد. این ویتامین در جگر، فرآورده های لبنی، میوه های زرد رنگ مانند زردآلو، طالبی و غیره و در سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کاهو و سبزیجات زرد رنگی مانند هویج یافت می شود.

پروتئین ها

پروتئین ها نقش بسیار موثری در تقویت و قدرتمندی عضلات ایفا می کنند. افرادی که از منابع پروتئین مانند لبنیات، گوشت و پروتئین های گیاهی به میزان متعادل استفاده نمی کنند، توانمندی عضلاتشان بسیار پایین است.

ویتامین C

این ویتامین برای تکامل کلاژن ضروری است و این امر برای درمان مشکلات ایجاد شده در اثر جراحات تاندون ها، لیگامان ها و دیسک های ورتبرال مفید است.

منابع عمده این ویتامین توت فرنگی، مرکبات و سبزیجات برگ سبز است.

ویتامین B12

این ویتامین برای سلامت مغز استخوان ضروری بوده و برای ستون فقرات و عملکرد طبیعی آن لازم است که معمولا در فرآورده های گوشتی مانند جگر، مرغ، ماهی و انواع گوشت قرمز، تخم مرغ و فرآورده های لبنی وجود دارد.

کلسیم

دریافت متعادل کلسیم برای سلامت استخوان ها بسیار ضروری بوده و برای ایجاد استحکام در ستون فقرات مصرف مناسب آن لازم است، زیرا بروز پوکی استخوان باعث ایجاد کمر درد می شود. کلسیم در منابع لبنی و برخی از سبزیجات برگ سبز و مغزها وجود دارد.

ویتامین D

یکی از دلایل کمر درد کمبود ویتامین D به ویژه در مناطقی که کمبود این ویتامین شایع است، گزارش شده است، بنابراین مصرف مکمل های تغذیه ای این ویتامین و برخورداری از نور مناسب خورشید از راهکارهای درمانی کمر درد محسوب می شود.

فیتوکمیکال ها

فیتوکمیکال ها رنگدانه هایی به رنگ بنفش، قرمز و زرد هستند که در میوه ها و سبزیجات وجود داشته و خاصیت آنتی اکسیدانی دارند. مطالعات نشان داده اند که هر چه آنتی اکسیدان بیشتری دریافت شود، عملکرد عضلات بهتر خواهد بود، زیرا عضلات عمدتا برای سوختشان از اسیدهای چرب استفاده می کنند و به همین دلیل لزوم مصرف آنتی اکسیدان ها افزایش پیدا می کند.

اقدامات لازم برای پیشگیری از کمردردهای بعدی

برای سالم نگهداشتن کمر و پیشگیری از دردهای بعدی موارد نکات زیر می تواند کمک کند:

ورزش:

ورزش های منظم، کم شدت و هوازی که باعث فشار بر کمر نشوند می تواند قدرت و تحمل شما را افزایش داده و به ماهیچه های شما برای عملکرد بهتر کمک کنند. ورزش هایی همچون پیاده روی، شنا و استفاده از دوچرخه های ثابت انتخاب های مناسبی هستند. البته حتما با پزشکتان برای پیدا کردن مناسب ترین ورزش مشورت نمایید.

قدرت عضلانی و انعطاف پذیری ماهیچه هایتان را افزایش دهید. ورزش های مخصوص ناحیه شکم و کمر (تمرینات تقویتی) می توانند ماهیچه های این ناحیه را تقویت کرده و این ماهیچه ها را به شکم بندی که جلوی فشار زیاد بر کمر را می گیرد، تبدیل کنند. برای پیداکردن بهترین و مناسب ترین ورزش برای خودتان باید به پزشک و یا فیزیوتراپیست مراجعه نمایید.

بعد از درمان طب سوزنی حتما از روش های فیزیوتراپی برای تقویت عضلات استفاده کنید.

وزن مناسب:

فشار زیاد ناشی از چاقی بر روی کمر شما ممکن است بتواند باعث کمردرد گردد. اگر چاق هستید، لاغر شدن می تواند به شما کمک نماید. به خصوص کاهش سایز شکم می تواند در این امر کمک ارزنده ای باشد.

همچنین موارد زیر را رعایت کنید:

کفش های پاشنه کوتاه بپوشید.

سعی به بلند کردن چیزهایی که برای شما سنگین است، ننمایید.

موقع نشستن و ایستادن مراقب بوده و صاف بنشینید و بلند شوید و شانه های خود را صاف نگه دارید.

از حرکات چرخشی روی کمر و تغییر وضعیت های ناگهانی بپرهیزید.

دوری از دود سیگار

دقت در برداشتن اجسام: برای برداشتن اجسام خم نشوید بلکه بنشینید و آن را بردارید.

رختخواب: شما باید از تشکی استفاده نمایید که ستون فقرات شما را صاف نگه دارد و در عین حال وزن باسن و شانه های شما را تحمل کند.

رانندگی: در هنگام رانندگی با تنظیم آیینه های بغل کاری کنید که مجبور به خم شدن برای دیدن آن ها نباشید. صاف بنشینید و موقعیت خود را طوری تنظیم کنید تا پدال ها مستقیما زیر پای شما باشند. در صورتی که مدت زیادی رانندگی می کنید، در بین راه استراحت نمایید.